“Faaliyet etkinlik oranları” ifadesi, bir şirketin faaliyetleriyle ilgili performansını ölçmek için kullanılan bir dizi orandır. Bu oranlar, şirketin işletme faaliyetlerinin ne kadar verimli olduğunu ve ne kadar etkili bir şekilde yönetildiğini gösterir.
İşletme faaliyetlerinin verimliliğini ölçmek için kullanılan en yaygın faaliyet etkinlik oranları şunlardır:
- Stok devir hızı: Bir şirketin stoklarının ne sıklıkla satıldığını gösteren bir orandır. Bu oran, genellikle bir yıl içindeki stok satışları / ortalama stok değeri şeklinde hesaplanır.
- İşletmenin belirli bir dönemdeki stoklarının, o dönemdeki satışlarına oranını ifade eder. Bu oran, işletmenin stok yönetimi konusundaki etkinliğini ve stokların ne kadar hızlı döndürüldüğünü gösterir.
- Bir işletmenin stoklarına ne kadar sıklıkla ihtiyaç duyduğunu ve stoklarının ne kadar çabuk tükendiğini gösterir. Aynı zamanda işletmenin stok yönetimi stratejilerinin ne kadar etkili olduğunu da gösterir.
- Stok devir hızı hesaplaması, işletmenin belirli bir dönemdeki stoklarının maliyetini, aynı dönemdeki satışların maliyetine bölerek yapılır. Formül şu şekildedir:
- Stok Devir Hızı = Satışların Maliyeti / Stokların Maliyeti
- Bu hesaplama işletmenin belirli bir dönemdeki stoklarının kaç kez yenilendiğini gösterir. Örneğin, bir işletmenin yıllık stok devir hızı 4 ise, bu işletmenin yılda stoklarının 4 kez yenilendiği anlamına gelir. Bu da işletmenin stoklarının ne kadar hızlı tükendiğini ve işletmenin ne kadar sıklıkla stok yenilemek zorunda kaldığını gösterir.
- İşletmenin mali performansını değerlendirmek için kullanılan önemli bir gösterge olarak kabul edilir. Yüksek bir stok devir hızı, işletmenin stoklarını hızlı bir şekilde tükettiği ve stok yönetim stratejilerinin etkili olduğu anlamına gelir. Düşük bir stok devir hızı ise, işletmenin stoklarının yavaş tükendiği ve işletmenin stok yönetim stratejilerinde sorunlar yaşadığı anlamına gelir.
- Alacak devir hızı: Şirketin alacaklarının ne sıklıkla tahsil edildiğini gösteren bir orandır. Bu oran, genellikle bir yıl içindeki kredi satışları / ortalama alacak hesapları şeklinde hesaplanır.
- Şirketin belirli bir dönemdeki (genellikle bir yıl) tahsil edebildiği toplam satışların, tahsil edilemeyen hesaplara karşı ayırdığı tutarın ortalamasıdır. Bu oran, şirketin alacak yönetimi konusundaki etkinliğini ölçmeye yardımcı olur.
- Şirketin müşterilerinden ne kadar sürede ödeme aldığını ve ödeme alma sürecinin ne kadar verimli olduğunu gösterir. Bu oran, alacakların tahsil edilme hızının ne kadar iyi olduğunu ve şirketin borç tahsil etme sürecinde ne kadar başarılı olduğunu gösterir. Alacak devir hızı ne kadar yüksek olursa, şirketin alacaklarını ne kadar çabuk tahsil edebildiği ve müşterilerinin ödeme yapma sürelerini ne kadar kısaltabildiği anlamına gelir.
- Alacak devir hızı, aşağıdaki formülle hesaplanır:
- Alacak Devir Hızı = Net Satışlar / Ortalama Alacaklar
- Burada, net satışlar, şirketin belirli bir dönemdeki toplam satışlarıdır. Ortalama alacaklar ise, dönem sonu alacakları ile dönem başı alacaklarının toplamının ikiye bölünmesiyle hesaplanır.
- Örneğin, ABC Şirketi’nin bir yıllık net satışları 1.000.000 TL ve dönem sonu alacakları 200.000 TL, dönem başı alacakları ise 100.000 TL olsun. Bu durumda, ABC Şirketi’nin alacak devir hızı aşağıdaki gibi hesaplanabilir:
- Ortalama Alacaklar = (200.000 TL + 100.000 TL) / 2 = 150.000 TL
- Alacak Devir Hızı = 1.000.000 TL / 150.000 TL = 6,67
- Bu örnekte, ABC Şirketi’nin alacak devir hızı 6,67 olarak hesaplanır. Bu, şirketin bir yılda alacaklarını yaklaşık 6,67 kez tahsil edebildiğini gösterir.
- Borç devir hızı: Şirketin borçlarının ne sıklıkla ödendiğini gösteren bir orandır. Bu oran, genellikle bir yıl içindeki kredi alımları / ortalama borç hesapları şeklinde hesaplanır.
- Bir şirketin borçlarını ne kadar hızlı ödeyebildiğini ölçen bir finansal orandır. Bu oran, şirketin gelirleri ile borçları arasındaki ilişkiyi gösterir ve finansal kararlar alırken kullanılabilir.
- Genellikle şirketin yıllık net satışlarının borçlarının toplamına bölünmesi ile hesaplanır. Bu oran, şirketin borçlarına karşı ne kadar gelir elde ettiğini gösterir. Yüksek borç devir hızı, şirketin borçlarını ödemek için yeterli nakit akışına sahip olduğu anlamına gelirken, düşük borç devir hızı, şirketin borçlarını ödemekte zorlanabileceği anlamına gelir.
- Örneğin, ABC şirketi yıllık net satışları 1.000.000 TL iken, borçlarının toplamı 500.000 TL olsun. Bu durumda, ABC’nin borç devir hızı 2 olacaktır (1.000.000 / 500.000 = 2). Bu da şirketin yıllık net satışlarının iki katı kadar borç ödeyebileceğini gösterir.
- Şirketin finansal sağlığı hakkında bir gösterge olarak kullanılabilir. Yüksek bir borç devir hızı, şirketin finansal sağlığının iyi olduğu anlamına gelebilirken, düşük bir borç devir hızı, şirketin nakit akışında zorluk yaşadığını veya yüksek borç yükü altında olduğunu gösterebilir.
- Ancak, borç devir hızı tek başına bir gösterge olarak yeterli değildir ve diğer finansal oranlar ve göstergelerle birlikte değerlendirilmelidir. Ayrıca, borç devir hızı sektöre, şirketin faaliyetlerine ve diğer faktörlere bağlı olarak farklılık gösterebilir, bu nedenle bir şirketin borç devir hızı yüksek olması her zaman iyi bir şey olmayabilir.
- Toplam varlık (Aktif) devir hızı: Şirketin varlıklarının ne sıklıkla kullanıldığını gösteren bir orandır. Bu oran, genellikle bir yıl içindeki satışlar / ortalama toplam varlıklar şeklinde hesaplanır.
- Şirketin yıllık satışlarına kıyasla yıllık ortalama toplam varlıklarını ne sıklıkla kullandığını gösteren bir orandır. Bu oran, şirketin varlık verimliliği hakkında bilgi verir.
- Bu oranın hesaplanması için, bir şirketin yıllık satışlarının ortalama toplam varlıklarına bölünmesi gerekir. Örneğin, bir şirketin yıllık satışları 1 milyon dolar ve ortalama toplam varlıkları 500.000 dolar ise, toplam varlık devir hızı şu şekilde hesaplanabilir:
- Toplam Varlık Devir Hızı = Yıllık Satışlar / Ortalama Toplam Varlıklar Toplam Varlık Devir Hızı = 1.000.000 dolar / 500.000 dolar Toplam Varlık Devir Hızı = 2
- Bu sonuç, şirketin yıllık satışlarının, yıllık ortalama toplam varlıklarının iki katı olduğunu gösterir. Bu da, şirketin yıllık satışlarına kıyasla toplam varlıklarının ne kadar sık kullanıldığını ifade eder.
- Bu oranın yüksek olması, şirketin varlıklarını verimli bir şekilde kullanarak daha fazla satış gerçekleştirdiği anlamına gelir. Öte yandan, düşük bir oran, şirketin varlıklarını yeterince kullanmadığını veya fazla varlık tuttuğunu gösterir.
- Toplam varlık devir hızı, bir şirketin faaliyetlerinin etkinliği hakkında önemli bir gösterge olduğundan, yatırımcılar ve analistler tarafından sıkça kullanılan finansal oranlardan biridir. Ancak, tek başına bir oran olarak yeterli değildir ve diğer finansal göstergelerle birlikte değerlendirilmesi gerekir.
Bu oranlar, bir şirketin faaliyetlerinin ne kadar verimli olduğunu ve ne kadar iyi yönetildiğini ölçmek için kullanılır. Ancak, bir şirketin performansını tam olarak değerlendirmek için, bu oranlar tek başına yeterli değildir. Diğer finansal göstergeler ve faktörler de göz önünde bulundurulmalıdır.